%51 Saldırısı
Kripto para madenciliğinde bir ağda üretim yapan tek bir madencinin yada bir grup madencinin üretim gücünün yarısından fazlasını yapar hale gelmesidir. Böylece teorik olarak işlemlerin ve üretimin bu kişi ya da gruba geçmesine neden olur. Bu güç miktarı onları teorik olarak ağdaki otorite yapar. O ağ üzerindeki tüm madencilerin bu gücü elinde bulundurana güvendiği var sayılır. Çünkü bu gücü elinde tutan aşağıdaki işlemleri yönetebilir.
- Başkasınınki ile çakışan bir işlemi sistemden çıkartma,
- Başka bir madencinin işleminin doğrulanmasını durdurma,
- Üretilen Kripto Parayı birden çok defa harcama,
- Diğer madencileri geçerli blokları çıkarmaktan alıkoyma.
A
Adress
Bitcoin ağında ödeme yapmak ve ödeme almak için kullanılan Alfanumerik karakterler bütününe verilen isimdir. Taranabilir bir QR kod olarak kullanılabilir. Bitcoin’le size ödeme yapması için onlara vermeniz gereken tek bilgidir. Örnek Adres: 1kqHKEYYC8CQPxyV53nCju3kk2ufpQqA2
Altcoin
Bitcoin’e alternatif olarak sunulan kripto para birimleri için kullanılan toplu isim. Litecoin, Feathercoin ve PPcoin; bunların hepsi birer altcoindir.
Anti Money Laundering (AML)
Yasal olarak kazanılmış gibi görünmesini sağlamak için, yasa dışı yollardan elde edilen her türlü fonu dönüştüren insanları durdurmak için kullanılan terimdir. Sadece bitcoin ve Kripto para ile ilgili olmayıp tüm dünyada kara paranın aklanmasını engelleyen kurumlar bulunur. Türkiye’de Masak bu amaçla kurulmuştur.
Arbitraj
Piyasalardaki altın, gümüş, petrol gibi emtialar ile Bitcoin gibi kripto paralar dahil, ticarete konu olan tüm varlık ve enstrümanları kapsamına alan, varlıklar arasında eş zamanlı olarak, farklı piyasa koşullarında (çeşitli borsalar arasında oluşan fiyat farklılıklarından kar sağlamak amacıyla) alım satım işlemi yapmaktır.
ASIC
Özellikle tek bir görevi yapmak için tasarlanmış silikon çipidir. Kendine özgü fonksiyonlar üzerinde fiziksel bağlantılı komut takımları ile hareket eden bir işlemci sistemidir. ASIC’ler aynı işi yapabilecek genel maksatlı işlemcilere göre daha ucuz ve daha hızlıdırlar. Bitcoinlerin çıkarılmasındaki SHA-256 karma sorunlarını işlemek için dizayn edilmiştir.
ASIC Miner
Bitcoin madenciliği için yapılandırılmış, düşük elektrik tüketimi olan, yüksek üretim gücüne sahip, ASIC çip içeren ekipmanların genel adıdır.
B
Bitcoin
Sembolü ฿, kısaltması BTC olan sanal para birimidir.
BTC
Bitcoin’ ler için para birimi kısaltmasıdır. Türk Lirasına TL deniliyor olması gibi.
Bitcoin Investment Trust
Bu özel ucu açık fon, özellikle Bitcoin yatırımı yapar ve yatırımcıları ve hissedarlarının adına Bitcoin’lerini güvenli bir şekilde saklamak için teknolojik bir protokol kullanır. Bu fona dâhil olan insanlara, güvenli bir şekilde, kendi dijital paralarını saklamak zorunda kalmadan ve satın almadan, Bitcoin yatırımı için bir yol sağlar.
Bitpay
Sanal ya da gerçek işletmelerin Bitcoin ödemesi alabilmesini sağlayan teknik alt yapıyı sunan ödeme işlemci şirketidir.
Bitstamp
Dolar karşılığı Bitcoin satın alabileceğiniz ya da satabileceğiniz popüler Bitcoin borsası.
Block
Blok, blok zincirinde bekleyen birçok işlemi onaylayan ve içeren bir kayıttır. Yaklaşık her 10 dakikada bir (bu süre değişkendir), işlemleri içeren ortalama bir yeni blok madencilik yoluyla blok zincirine eklenir.
Block Reward
Başarılı bir şekilde bir blok yaratan madenciye verilen ödüldür. Bu, söz konusu kripto para birimi tarafından kullanılan politikaya bağlı olarak ve tüm bloğun zaten başarıyla çıkarılıp çıkarılmadığına göre, bir para ve işlem ücretleri karışımı olabilir. Şu anda Bitcoin her blok için 25 bitcoin ödülü veriliyor. Blok ödül belli bir sayıda blok çıkarıldığında yarılanıyor. Bitcoin’de, eşik her 210,000 bloktur.
Blockchain
Blok zinciri kronolojik sırada tüm Bitcoin işlemlerinin halka açık günlüğüdür. Blok zinciri bütün Bitcoin kullanıcıları tarafından paylaşılır. Bitcoin adreslerinin bakiyesini kontrol etmek için ve iki kat harcamayı önlemek için kullanılır.
C
Chargeback
Türkçe’ye ters ibraz olarak çevrilen chargeback kredi kartı veya paypal ile ödemesi yapılan ancak karşılığında alınması gereken mal veya hizmeti hiç veya gereği gibi alınmaması nedeniyle ödenen paranın ilgili kredi kartına iade edilmesi işlemine verilen isimdir.
Client
Bir masaüstü, dizüstü bilgisayar ya da mobil cihaz üzerinde çalışan yazılım programıdır. Bu yazılım ağa bağlanır ve her türlü işlemleri iletir. Ayrıca bitcoin cüzdan içerebilir.
Coinbase
Coinbase tüccarlar için ödeme işleme hizmetleri sunan ve borsalardan Bitcoin satın almak için bir aracı olarak görünen bitcoin cüzdan hizmet alt yapısı şirketi.
Confirmation
Bir işlemin ağ tarafından doğrulanmış olduğu ve geri döndürülme olasılığının düşük olduğu anlamına gelen işlemdir. Bir onaylama yeterince güvenlidir. Yine de daha büyük miktarlar için (mesela 1000 TL ve üstü) birden fazla onay istenebilir. Her onay, sistem yoğunluğuna göre 5 dakikadan 30 dakikaya kadar zaman alabilir. “Üç onay” çoğunluk tarafından kabul gören işlem sayısıdır. Her yeni onaylama ters tepme riskini kat kat düşürür. Her onay, işlemin doğruluğunun tekrar teyidi anlamına gelir.
CPU
Bilgisayarın işlemcisidir. İlk günlerde bunlar Bitcoin madenciliğinde kullanıldı, ama artık zorluk seviyesi yükseldiği için kullanılmamaktadır. Bazı yeni kripto paraların madenciliğinde kullanılmaktadır.
Cryptocurrency
Kripto para birimi, kriptografiye dayalı matematiksel problemleri çözerek üretilen dijital veri.
Cryptography
Kriptografi, gizlilik, kimlik denetimi, bütünlük gibi bilgi güvenliği kavramlarını sağlamak için çalışan matematiksel yöntemler bütünüdür. Bu yöntemler, bir bilginin iletimi esnasında karşılaşılabilecek aktif ya da pasif ataklardan bilgiyi (dolayısıyla bilgi ile beraber bilginin göndericisi ve alıcısını da) koruma amacı güderler. Bir başka deyişle kriptografi, okunabilir durumdaki bir bilginin istenmeyen taraflarca okunamayacak bir hale dönüştürülmesinde kullanılan tekniklerin tümü olarak da gösterilir. Bitcoin işlemlerini doğrulamak ve güvenliğini sağlamak için kullanılır.
D
DDoS
Merkezi hedefin kaynaklarını tüketmek için bir saldırganın kontrolü altında çok sayıda bilgisayar kullanan, dağıtılmış bir hizmeti engelleme saldırısıdır. Genellikle meşru kullanıcıların hizmet görmesini engelleyen, hedefteki işlem ve bant genişliği kaynaklarını bağlamak için internet üzerinden ağ trafiğinin küçük miktarlarını gönderirler. Bitcoin borsaları ve madencilik havuz siteleri sürekli DDoS saldırılarına maruz kalmaktadır.
Deflation
Genel olarak piyasada fiyatların belirli bir zaman aralığında sürekli düşüş göstermesi durumudur. Bunun yanında enflasyon durumundan fiyat yükselişini durdurmayı ya da yavaşlatmayı veya enflasyon eğilimi karşısında fiyatları düşürmeyi öngören iktisat siyasetidir.
Difficulty
Kripto Para üretiminde bir blok üretmenin ne kadar süreceğini belirten sayısal değerdir. Zorluk derecesi yükseldikçe, o kripto paraya ait blok probleminin çözülmesi o oranda zaman alır. Zorluk derecesi eğrisi, kripto para protokolünün yazılım evresinde belirlenir. Buna göre üreten arttıkça belli oranda zorluk seviyesi de artar.
Double Spending
Bitcoin ya da diğer altcoinleri iki kez harcama hareketidir. Kullanıcı Bitcoin’ leri işlem yaptığı aynı kripto para ile 2. işlem yaptığında meydana gelir. Bitcoin ağı işletimi ve onaylama sistemi sayesinde, çift harcama yapmak kolay değildir ama yine de sıfır-onay işlemlerini kabul eden kişiler için risk oluşturur.
Dust Transaction
Çok küçük bir mali değeri olan, fakat blok zincirinde yer kaplayan, son derece küçük Bitcoin miktarları içeren transfer işlemdir. Bitcoin geliştirici ekibi ağ tarafından iletilecek minimum transfer miktarını artırarak toz işlemleri ortadan kaldırmak için çaba harcamaktadır.
E
Escrow
Bir işlem sırasında transfer edilen değeri korumak için bir üçüncü parti hesabında para veya varlık tutma eylemidir. Burada 3. parti hesabı alıcı ve satıcı için güvenilir bir hesap olarak kabul edilir. (Örn: sahibinden.com alışverişleri)
Exchange
Farklı para formlarının ve diğer varlıkların alışverişi için kullanılan merkezi bir kaynaktır. Genellikle Bitcoin değişimleri ve dönüşümleri ile kripto para biriminin başka türlere, tipik olarak yasal paraya, çevrilmesi için kullanılır.
F
Faucet
Herhangi bir altcoin üretimi başlatırken kullanılan bir yöntemdir. Önceden çıkarılmış (pre-mine) yada üretimden hemen sonra elde bulundurulan kripto paranın yaratıcıları tarafından insanları cesaretlendirmek ve yeni çıkan parayı elinde tutmak isteyenleri teşvik etmek adına ücretsiz olarak verilmesidir.
Fiat Currency
Altın, gümüş vs. gibi değerli maden karşılığı olmayan, değerini sadece hükümetin, geçerli olduğunu ve her yerde kabul edilmesi gerektiğini kanunla belirlemesinden alan kanunname parası. Günümüzde hemen hemen bütün paralar kanunname parasıdır. Bu paraların halk tarafından mecburiyet dışında kabul edilip edilmemesi, o parayı çıkaran hükümete duyulan güvene bağlıdır.
Fork
Blok zincirinin alternatif devam eden bir versiyonunun oluşturulması, genellikle sağlayıcıların diğerlerinden farklı bir dizi işlem blokları çıkarmaya başlamasından dolayı oluşur.
FPGA
Alan Programlanabilir Geçit Dizilimi, imal edildikten sonra özel fonksiyonları ile konfigüre edilebilir bir işleme çipidir. Üzerine talimatlar yazılabilir boş bir silikon barut gibi düşünün. FPGA topluca üretilebilir ve üretimden sonra yapılandırılabilir olduğu için, üreticiler ASIC çiplerini daha ucuza yaparak, ölçek ekonomisinden faydalanır. Ancak, bunlar genellikle çok yavaştır.
G
Genesis Block
Blok zincirinde ilk bloktur.
Gigahash
Ölçülen milyarlarca sağlayıcılardan, saniyedeki olası sağlama girişimlerinin sayısıdır. (binlerce Megahashes)
GPU
Bilgisayarın ekran kartıdır. Özellikle modern bilgisayar oyunu grafiklerindeki milyonlarca çokgeni işlemek için gereken karmaşık matematiksel hesaplamaları yapan silikon bir çiptir. Ayrıca kripto para birimi üretiminde gerekli kriptografik hesaplamalar için de uygundur.
H
Hash
Değişken bir miktarda veri alan ve daha kısa, sabit uzunlukta bir çıktı üreten matematik işlemidir. Bir çıkarım işlevinin iki önemli özelliği vardır. Öncelikle, çıktıya bakarak, bu orijinal girdinin ne olduğunu anlamak matematiksel olarak zordur. İkincisi, girdinin en ufak bir parçasındaki değişiklik bile, tamamen farklı bir çıktı üretecektir.
Hashrate
Belirli bir süre içinde, bir Bitcoin sağlayıcı tarafından yapılan çıkarımların sayısıdır. Bu süre genellikle bir dakikadır.
I
Inflation
Fiyatlar genel düzeyinin sürekli ve hissedilir artışını ifade eden bir durumdur. Diğer bir tanımı nominal millî gelirin, bu gelirle satın alınan mal miktarına (gerçek millî gelire) nazaran artması yani şişmesi demektir. Deflasyonun tersidir.
Input
Bitcoin ödemesinin nereden geldiğini gösteren, Bitcoin işlemin bir parçasıdır. Genellikle, , işlem bir nesil işlemi olmadığı, yani bitcoin yeni çıkarılmadığı sürece, bu girdi, bir bitcoin adresi olacaktır.
K
Kilohash
Binlerce çıkarım içinde ölçülen, saniyedeki olası çıkarım girişimlerinin sayısıdır.
L
Liquidity
Ticaret, para ve ticaretle ilgili işlemlerde kullanılabilecek durumda olan satın alma gücü, likidite.
Litecoin
Scrypt kanıtına dayalı bir altcoindir.
M
Market Order
Bir değişim için verilen talimat. Piyasa hızında bir varlık satın almak veya satmak için borsada girilen emir. Bir Bitcoin borsasında, Bitcoin’lerinin acilen satılmasını ya da satın alınmasını isteyen kişi, piyasa durumunun kar yapmak için tetiklenmesini beklemek yerine, bir piyasa emri verebilir.
mBTC
Bir Bitcoin’in binde birine verilen isimdir. (0.001 BTC).
Megahash
Milyonlarca çıkarım içinde ölçülen, saniyedeki olası çıkarım girişimlerinin sayısıdır.
Microtransaction
Çevrimiçi olmak üzere, bir varlık veya hizmet için küçük bir miktar ödemek. Mikro-işlemlerin, içerdiği ağır komisyon nedeniyle, geleneksel ödeme sistemleri altında gerçekleştirilmesi zordur. Örneğin çevrimiçi makale okuma işi için, kredi kartı kullanarak iki kuruş ödemek zordur.
Mining
Bilgisayar donanım kullanılarak, şifrelenmiş sorunları çözerek, yeni Bitcoin’ler ya da altcoin’ler üretme eylemidir.
Mixing Service
Bitcoin’lerinizi başkalarınınkiyle karıştıran, sizin bitcoinlerinizi, sizin gönderdiklerinden farklı yeni girdi ve çıktılarla size geri gönderen hizmettir. Karıştırma hizmeti (aynı zamanda döner hazne olarak bilinir) sizin gizliliğinizi korur çünkü insanların size belirli bir bitcoin göndermesini engeller. Ayrıca para aklama için kullanılacak bir potansiyele sahiptir.
Mt. Gox
İlk bitcoin borsalarından biri ve tarihsel olarak en popüleri. Şimdi iflas etmiş olan ve Japonya’da temeli atılan, Mt. Gox 2010 yılında Jed McCaleb’ tarafından kurulmuştur.
N
Node
İşlemleri başkalarına bağlı bir kullanıcı tarafından Bitcoin ağına bağlı bir bilgisayarı ifade eder.
O
Orphan Block
Geçersiz blok zinciri parçası.
Output
Bir Bitcoin işlem için hedef adresidir. Tek bir işlem için birden fazla çıktı olabilir.
P
P2P
Eşten eşe. Birbirine bağlı en az iki ağ tarafı arasında olup, merkezi olmayan etkileşimlerdir. ‘Toplama ve dağıtım ağı’ düzenlemesine, içinde bütün katılımcıların arabuluculuk noktası üzerinden birbirleri ile işlem anlaşması yaptığı, alternatif sistemidir.
Paper Wallet
Bir veya daha fazla açık bitcoin adresi ve bunlara karşılık gelen özel anahtarları içeren basılı bir levhadır. Genellikle bitcoinleri güvenli bir şekilde depolamak için, kolayca yıkılabilen yazılım cüzdanları ya da hacklenebilen veya ortadan kaybolabilen web cüzdanları yerine kullanılır. Soğuk bitcoin depolamasının yararlı bir formudur.
Pool
Topluca bir blok çıkarımında bulunan çıkarım kullanıcıları toplamı ve daha sonra aralarındaki ödül bölünmesidir. Çıkarım sermayeleri, zorluk arttıkça sizin başarılı bir blok çıkarım olasılığınızı artırmak için kullanışlı bir yoldur.
Pre-mining
Para yayınlanmadan ve detayları parayı çıkarmak isteyen diğer kişilere açıklanmadan önce, Kripto Para birimi kurucusu tarafından paranın bir bölümünün çıkarılmasıdır. Ön-çıkarım genellikle scam coinler ile kullanılan yaygın bir tekniktir.
Private Key
Kişiye özel ve işlem yapmak için gerekli gizli sayısal anahtar.
Proof of Stake (PoS)
Bir para birimi mevcut hissesinin, çıkarım yapabileceğin para miktarını hesaplamak için kullanıldığı çalışma kanıtına bir alternatiftir.
Proof of Work (PoW)
Hesaplama gücünü kazma kapasitesine bağlayan bir sistemdir. Blokların kendi içinde kolay bir hesaplama işlemiile kazılmas gerekir. Ancak bir ek değişken kazma sürecini daha zor hale getirmek için eklenir. Bir blok başarıyla çıkarıldığında, çıkarım biraz zaman ve hesaplamalı çaba almış olmalıdır. Böylece, çıkarım blok işin kanıtı olarak kabul edilir.
PSP
Ödeme Servis Sağlayıcıdır. PSP çevrimiçi ödeme kabul etmek isteyen tüccarlar için ödeme işleme hizmetleri sunmaktadır.
Public Key
Herkes ile paylaşılan açık bitcoin adresini ifade eder.
Pump and Dump
Agresif tanıtım ve genelde yanıltıcı ifadeler kullanarak, ucuza üretilen veya edinilmiş bir finansal varlığın değerini şişirmektir. Tanıtım, değerini yukarı zorlayarak, diğerlerinin varlık elde etmesine neden olur. Değeri yeterince yüksek olduğunda fiyatı yükselten varlıklarını satar.
Q
QR Code
Bir veri dizisini temsil eden bir tek renkli bir desen içeren iki-boyutlu bir grafik bloktur. QR kodları mobil telefonlardakiler de dâhil olmak üzere, kameralar tarafından taranacak şekilde tasarlanmıştır. Sık sık bitcoin adreslerini kodlamak için kullanılır.
S
Satoshi
Bitcoin’in milyonda birine verilen isimdir. (0.0000001 BTC)
Satoshi Nakamoto
2010 yılı sonunda projeden çekilen, Bitcoin protokolünün orijinal muciti tarafından kullanılan isimdir. Bitcoin’in yaratıcı olan kişi. Gerçek ismi olup olmadığı henüz bilinmemektedir.
Scamcoin
Yaratıcısı için para kazanmak amacıyla üretilen bir altcoindir. Scamcoinler genellikle hiçbir temel fikir ya da amaç taşımaksızın bu işle ilgilenen kişilerin yatırımlarını toplayıp piyasadan çekilme niyetiyle doğarlar.
Scrypt
ASIC madencilere karşı avantaj sunarken, CPU ve GPU sağlayıcılara özellikle dost olacak şekilde tasarlanmış SHA-256 çalışma sisteminin alternatif bir kanıtıdır.
SHA-256
SHA, (Secure Hash Algorithm) NSA (National Security Agency) tarafından geliştirilmiş Sayısal İmza Standardında (DSA-Digital Signature Standard) kullanılmak üzere tasarlanmış bir algoritmadır. SHA-0, SHA-1, SHA-2 olmak üzere üç versiyonu mevcuttur. Bu versiyonlardan ilki olan SHA-0 algoritması 1993 yılında oluşturulmuş, güvenlik açığı nedeniyle 2 yıl sonra 1995 yılında SHA-1 algortiması geliştirilmiştir. Kriptolojinin temelinde olduğu gibi e-imza uygulamalarında da algoritmaların hızlı çalışması önemlidir. Bunun için de verinin kendisi değil özeti imzalanır. Bitcoin işlemleri bu protokol ile yapılmaktadır.
Signature
Bitcoin işleminin belirli bir yerden geldiğini kanıtlamak için özel ve açık anahtarlarının bir araya çıkarılmasıyla oluşturulan dijital bir özettir.
Silk Road
Genellikle Bitcoin gibi kriptolu para birimi ile genelde yasadışı alışverişler için kullanılan bir yeraltı çevrimiçi pazarıdır. Sahibi Ross Ulbricht tutuklandıktan sonra İpek Yolu FBI tarafından Ekim 2013 başlarında kapatılmıştır.
SPV
Basitleştirilmiş Ödeme Doğrulama. Tam blok zinciri indirmeden ödemeleri doğrulamak için düğümleri sağlayan Bitcoin protokolünün bir özelliğidir. Sadece blok başlıklarına gerek duyar.
Stale
Bir Bitcoin bloğu başarılı bir şekilde oluşturulduğunda, başkalarının da bu bloğu alma girişimleri durdurulabilir, çünkü o blok artık ‘eskimiş’tir. Bu, başka birinin çoktan yapmış olduğu bir işi, ücretsiz olarak, tekrar yapmaya çalışmak olacaktır (Çoktan yapılmış, ortaklaşa çıkarılmış bir iş). Stale blok çıkaran madenci o blok için ödeme alamaz.
T
Taint
İki adresin, ikisinin de belirli bir bitcoini olduğu zaman, bu iki adresin ne kadar yakın bir şekilde bağlantılı olduğunun analizidir. İz analizi, bitcoinlerin çalıntı para olarak bilinen adresten, şimdiki adresine giderken kaç adım izlediğini belirlemek için kullanılır.
Terahash (Th/s)
Ölçülen trilyonlarca sağlayıcılardan, verilen süredeki olası sağlama girişimlerinin sayısıdır. (binlerce Gigahashes). Madencilikte kullanılan en yüksek üretim gücü değeridir.
Testnet
Amaçları test etmek için tarafsız bir şekilde kullanılan alternatif, maddi değeri olmayan bir kripto para blok zinciridir.
Tor
Çevrimiçi kimliklerini gizlemek isteyen insanlar tarafından kullanılan anonim bir yönetim protokolüdür.
Transaction Block
Blok zincirine eklenebilen ve sonradan sağlanabilen bir bloğun içine toplanmış, Bitcoin ağı üzerindeki bir işlemler derlemesidir.
Transaction Fee
Bitcoin ağı üzerinden gönderilen işlemlere uygulanan işlem ücretine verilen isimdir. Bu ücret güvenilir bir şekilde blok sağama işlemi yapan kişiye ödenir.
U
uBTC
Bitcoin’in yüz binde biri (0.000001 BTC)
V
Vanity Address
İsim gibi, isteğe bağlı bir modeli olan bir bitcoin adresidir. (Örn: omergin5Gfeew1221ffGvffööbkkfdlgFKfbm)
Virgin Bitcoin
Ham, işlenmemiş Bitcoin’e verilen isimdir.
Volatil
Ekonomik olarak bağlı bulunduğu piyasanın aşırı dalgalanmaya müsait olması durumudur.
Volatility
İşlem gören finansal bir varlık için, fiyat hareketlerinin ölçümüdür. Kısaca fiyatlarda görülen dalgalanmalardır.
W
Wallet
Bitcoin’leri taşımak ve depolamak için kullanılan cüzdana denir. Cüzdan aslında blok zincirindeki Bitcoin adreslerinizde yer alan bitcoinlerinizi harcamaya yarayan gizli anahtarlarınızı saklar. Her Bitcoin cüzdanı tüm Bitcoin adreslerinizin toplam bakiyesini gösterir ve belli birine belli bir miktar ödemenizi sağlar.
